As obras cénicas de Marcial del Adalid (I): 'Pedro Madruga'

Título: Pedro Madruga
Libretista: Fernando Fulgosio ou Xan Cuveiro Piñol?
Música: Marcial del Adalid
Ano: [ca. 1872]
Lugar: [París]

COMENTARIO

Marcial del Adalid y Gurrea (1825-1881), músico romántico galego, representante do Rexurdimento no ámbito musical, foi un dos propulsores das corais orfeónicas, da recolección do folclore galego e da música 'culta' ou 'clásica' na Galiza. Casou coa escritora Fanny Garrido, de quen musicou muitos poemas. Viaxou por Londres, París e Madrid, morando en diversas etapas da súa vida na capital francesa. Das publicacións en vida da súa obra, composta mormente para piano, destacan Cantos Populares Gallegos! e Cantares Nuevos y Viejos de Galicia.

A única obra cénica de Marcial del Adalid foi tamén a primeira obra do xénero na Galiza, tanto na versión de zarzuela, Pedro Madruga, como na de ópera, Inese e Bianca. Proximamente dedicaremos unha postaxe á versión operística.

Pedro Madruga (zarzuela)

A sua primeira peza para a cena foi a zarzuela en tres actos Pedro Madruga, composta na década de 1860 ou en 1872 sobre libreto de Fernando Fulgosio ou de Xan Cuveiro Piñol (que publicaría en 1897 o seu Pedro Madruga: drama histórico n’un auto e tres cadros, en verso). A obra, que non foi conservada nin representada, foi reconvertida por Adalid na ópera Inese e Bianca. A figura de Pedro Álvarez de Soutomaior, "Pedro Madruga", representaba, coa do marechal Pardo de Cela, "o modelo da defensa da dignidade do pobo galego contra o poder centralizador de Castela" nunha fase do galeguismo en que o Provincialismo viraba Rexionalismo.

O argumento de Inese e Bianca pode servir para facérmonos unha ideia da que puido ser primeira zarzuela galega:

ARGUMENTO

"A acción transcorre en Galicia, concretamente nas proximidades do castelo de Sotomaior, na época das revoltas irmandiñas. Pedro, un mozo da aldea namorado de Inés é, en realidade, fillo bastardo do señor do castelo; morto o seu pai debe facerse cargo da herdanza, mais promete a Inés amor eterno, tanto na vida como na morte. As súas obrigas lévano á guerra e, ante a desesperación de Inés pola súa marcha o seu pai adoptivo, Diego, cóntalle que podería casarse con Pedro ao ser ela, tamén, de nobre liñaxe: a condesa de Caminha, gorecida na casa de Diego por mor da guerra, pouco despois de chegar morreu ao parir dúas xemelgas; el entregaría unha delas ao conde, o seu verdadeiro pai, quedando coa outra, a mesma Inés, e criándoa como se fose a súa filla. A rapaza corre na procura de Pedro para llo contar, mais morre nun accidente no camiño. O tempo pasa para o desconsolado Pedro, que acaba atopando o amor na actual condesa de Caminha, Blanca, de sorprendente parecido con Inés. Pedro e Blanca prométense e van casar, mais a sombra de Inés aparece para lembrarlle aos noivos a promesa de amor eterno que Pedro lle fixera. Diego revela que ambas son irmás, mais non pode evitar a morte de Pedro, requirido desde ultratumba por Inés." (Javier Jurado Luque, 2010, vol. 1, p. 220).

Da obra, segundo a estudiosa adaliana Margarita Soto Viso (1979), consérvanse os seguintes números en partitura de orquestra: do acto 1º: nº 1, Preludio e coro de aldeanas e besteiros, e nº 2, Romanza de don Pedro; do acto 2º ou 3º, nº [?], Coro da Compaña, ou sexa, de fantasmas; [do acto 3º?], nº 7, Final, coro e baile.

Duas desas pezas, "Coro da Santa Compaña" e "Coro final da Santa Compaña" abren o disco "Concerto" (1992) gravado pola Banda da Escola Naval Militar de Marín e a Sociedade Coral Polifónica de Pontevedra sob a dirección de Xosé Verea Montero. 

En 2005 o compositor Rogelio Groba finaliza a ópera homónima.

VÍDEOS

   

Coro da Santa Compaña - Coro final da Santa Compaña

Banda da Escola Naval Militar de Marín
e Sociedade Coral Polifónica de Pontevedra
27 de maio de 1989

BIBLIOGRAFÍA E LIGAZÓNS

Sobre Marcial del Adalid

"Marcial del Adalid" (Wikipedia)

Mariano Pérez Gutiérrez, Diccionario de la música y los músicos, Volume 1 (Google Books)

José Antonio Bielsa Arbiol, "Biografías Musicales - nº 1: Marcial del Adalid" (Ligazón)

Legado de Marcial del Adalid na Academia Galega (Academia)

Relación de obras

Suzanne Rhodes Draayer, "Marcial del Adalid Gurrea", cap. 25 de Art Song Composers of Spain: An Encyclopedia (Google Books) [relación completa? das súas obras]

Obras de Marcial del Adalid (Xunta - Educación)

Margarita Soto Viso, "Del catálogo provisional de Marcial del Adalid. Estudio sobre la significación de su literatura pianística" (1979) [JSTOR]
Bibliografía de Margarita Soto Viso: Dialnet

Vídeos

Vídeos de Marcial del Adalid (Mashpedia)

Pedro Madruga (zarzuela)

Javier Jurado Luque, A lenda de Montelongo: A zarzuela galega como manifestación cultural multidisciplinar na conformación do nacionalismo galego, TESE, A Coruña, 2010 [Resumo e ligazón a texto completo en Dialnet - Texto completo (PDF) en Repositorio da Universidade da Coruña]
Margarita Soto Viso, "Del catálogo provisional de Marcial del Adalid. Estudio sobre la significación de su literatura pianística" (1979) [JSTOR]

Audio

Podese baixar aquí ou aquí (despois há que descomprimilo para escutar)